Martijn Timmer en Manon Geven: ‘Doorpakken op digitalisering is geen project van IT’ers geworden’
Eind 2018 stelt de ALV van de MBO Raad vast dat digitalisering nodig is voor een leven lang ontwikkelen. Met 5 partners gaat MBO Digitaal aan de slag met het programma ‘Doorpakken op digitalisering’. 150 docenten en stafmedewerkers, 9 aanvoerders, 7 verbinders en 28 bestuurders van 37 mbo-scholen delen kennis en oplossingen. Een project dat startte in januari 2020, is na 3 jaar af…
Of toch niet?
Tekst: Martijn van der Ven
Foto programmateam: Shody Careman
Manon en Martijn, gefeliciteerd, jullie werk zit erop. Tevreden met de resultaten?
Martijn Timmer, programmadirecteur: “We hebben heel veel scholen aangehaakt. Maar ook een heleboel nog niet. We zijn dus niet klaar wat mij betreft. Wel is het ons gelukt om de verschillende onderdelen uit het programma goed te borgen, zodat alle mbo-scholen via MBO Digitaal alsnog gebruik kunnen maken van de ontwikkelde programmaonderdelen. De beweging die we hebben ingezet zal niet stilvallen, daar ben ik van overtuigd.”
Manon Geven, programmamanager: “Het flexibiliseren van het onderwijs gaat vanaf 2023 door in een nieuw programma, mede dankzij een investering van het Nationaal Groeifonds. Alle mbo-instellingen, hogescholen en universiteiten in Nederland zijn hierbij betrokken. Met de Digitaliseringsimpuls Onderwijs (nieuwe naam: Npuls) gaan we er samen voor zorgen dat we onderwijs sneller vernieuwen, beter toegankelijk maken en flexibeler aanbieden. Martijn en ik mogen daar namens de mbo-scholen aan bijdragen. We zijn inderdaad nog niet klaar.”
In januari 2020 is Doorpakken op digitalisering gestart. Waarom stond digitalisering niet al eerder op de agenda van het mbo?
Manon: “In het bestuursakkoord uit 2018 stond een leven lang ontwikkelen voor alle lerenden in het mbo centraal. Digitalisering werd niet expliciet benoemd. En dat is op zich best gek, vond saMBO-ICT (inmiddels gefuseerd met de MBO Raad). Aanvullend is daarom een strategische agenda digitalisering opgesteld, uitgewerkt naar 8 relevante thema’s. Om te voorkomen dat deze agenda als een boekje in een bureaulade zou verdwijnen, zijn alle bestuurders uit het mbo benaderd met de vraag een thema te adopteren. Een groep van 10 bestuurders heeft met themagroepen van experts de inhoud verder uitgewerkt en ik heb dat opgeschreven in een programmaplan. Dat plan is in 2020 in gang gezet en heeft uiteindelijk meer dan 60 publicaties en producten opgeleverd.”
Martijn: “Er was in 2018 wel degelijk aandacht voor het onderwerp digitalisering, maar minder op bestuursniveau. Onderwijskundigen en informatiemanagers waren er echt wel mee bezig. Door bestuurders wordt digitalisering vaak gezien als ingewikkeld, afstandelijk, duur en het exclusieve domein van ICT’ers. Als Doorpakken op digitalisering iets heeft bewezen, is dat het geen project van ICT’ers is geworden!”
Manon: “Digitalisering heeft meerdere invalshoeken: digitalisering in het onderwijs, waarbij het gaat om de ontwikkeling van digitale vaardigheden in je beroep, digitalisering van het onderwijs, zoals blended lesgeven en tot slot digitalisering van de organisatie van het onderwijs. Deze laatste component is de minst zichtbare en juist daaraan hebben we hard gewerkt in het programma.”
“Als je minder tijd en geld hoeft te steken in ‘de nutsvoorzieningen’ van de school, blijft er meer over voor de kwaliteit van het onderwijs”
Doorpakken op digitalisering heeft begrijpelijke en praktische oplossingen opgeleverd. Was dat verwacht?
Martijn: “Dat komt omdat we het programma niet met een paar mensen in Woerden hebben bedacht, maar met medewerking van 150 docenten en stafmedewerkers, en altijd in overleg met de scholen. Het mooie van het mbo is dat er een enorme wil is om elkaar te helpen. We willen hetzelfde bereiken, namelijk een transitie van de traditionele mbo-school naar een moderne instelling voor lerenden.”
Manon: “We hebben veel producten opgeleverd en veel bereikt. Wat ik heb gemerkt: menselijk contact maakt altijd het verschil! Dankzij het enthousiasme van de initiële 10 bestuurders groeide die groep door naar 28. Er zijn talloze schoolbezoeken afgelegd om met beleidsmedewerkers en docenten in gesprek te gaan en uit te leggen wat ze kunnen met de producten. Luisteren naar die collega’s is essentieel om hun zorgen weg te nemen. Wat heeft voor jou prioriteit? Hoe kunnen we je straks helpen bij de implementatie? Alles was bespreekbaar. Door digitalisering vanuit een warme kant te benaderen, ontstond er draagvlak.”
Martijn: “Het was mooi om te zien dat scholen en collega’s ook elkaar gingen inspireren. Uiteraard kost zo’n gespreksgerichte aanpak tijd, maar het levert veel meer op dan het rondsturen van documenten doet. We zien het nu al terug: een voorwaarde voor flexibel onderwijs is dat de processen van de mbo’s vergelijkbaar zijn ingericht. Er is daarom een referentiearchitectuur ontwikkeld, de MORA. Die is niet verplicht, maar ik denk dat alle scholen MORA ondertussen gebruiken! Dat is het resultaat van ambassadeurschap. Ik gun onszelf de tijd om in het vervolgtraject de warme kant te blijven benadrukken.”
In Doorpakken op digitalisering komen lerenden, docenten en de arbeidsmarkt allemaal aan hun trekken. Hebben ze dezelfde belangen, of schuurt het soms?
Martijn: “Belangrijk om vast te stellen is dat wij nooit gaan over de inhoud van het onderwijs. Die bepalen scholen en docenten zelf. Digitalisering helpt een fundament te leggen om een leven lang ontwikkelen mogelijk te maken en in die zin dient het alle belangen. Dus wanneer een lerende halverwege zijn carrière – we praten op het mbo namelijk niet alleen over zeventienjarigen – een andere richting inslaat, moet de bij- of herscholing die hij nodig heeft flexibel zijn. Als het aan de arbeidsmarkt ligt, wordt dat onderwijs vaker aangeboden in hapklare modules. Leermiddelen moeten betaalbaar en beschikbaar zijn en de docent moet de handvatten aangereikt krijgen om flexibel onderwijs te kunnen geven. In dit hele complexe mechanisme is digitalisering het smeermiddel.”
Manon: “Het mbo en de arbeidsmarkt staan dichtbij elkaar. Hoe geef je een lerende meer regie over zijn eigen leerproces? Daarvoor is afstemming nodig met zijn werkgever. De app Eigen Dossier die informatie over ontwikkelopbrengsten op één plek inzichtelijk en deelbaar maakt, kan daar straks uitstekend bij helpen. De app is nu nog een prototype. Er zijn nog tal van afspraken en randvoorwaarden nodig om de app echt te kunnen bouwen en we kunnen hem alleen realiseren wanneer iedereen dezelfde droom en dezelfde stip op de horizon heeft.”
“Wij willen die vijftigjarige taxichauffeur die een andere kant op wil een passende opleiding kunnen aanbieden”
Vanaf januari gaat Npuls van start en werken de mbo-instellingen samen met de hogescholen en universiteiten. Dat lijken drie verschillende werelden.
Martijn: “In Nederland zijn we gewend te denken vanuit verschillen. Die zijn er zeker. Maar er zijn ook veel overeenkomsten: we werken allemaal aan flexibel en wendbaar onderwijs, de inzet van digitalisering en het meenemen van docenten in het digitaliseringsproces. We hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Een leven lang ontwikkelen stopt niet bij het mbo en start niet bij het hoger onderwijs. De thema’s uit Doorpakken op digitalisering kwamen net zo goed aan bod in de programma’s van de hogescholen en universiteiten. We praten in de sector al dezelfde taal en daarom ben ik er zeker van dat we grote stappen kunnen zetten.”
Een totaaloverzicht van alle opbrengsten uit het programma Doorpakken op Digitalisering, vind je op publicatiesdoorpakken.nl