Hoe zorg je voor effectieve docentprofessionalisering op ict-bekwaamheid?
Adviesbureau KplusV heeft samen met Platform talent voor technologie (PTvT) een onderzoek uitgevoerd naar docentprofessionalisering in het mbo op het gebied van digitalisering en onderwijs. Het blijkt dat door corona bepaalde ontwikkelingen op dit terrein, denk aan afstandsonderwijs, in een versnelling zijn gebracht. Maar daarmee zijn we er nog niet. Om ervoor te zorgen dat de geleerde lessen van de corona-pandemie daadwerkelijk worden geborgd en mbo-instellingen invulling kunnen geven aan effectieve docentprofessionalisering, zetten we in dit artikel uiteen wat de belangrijkste bevindingen zijn van het onderzoek.
Visie en beleid op professionalisering
Er zijn grote verschillen in wat voor beleid er op dit terrein gevoerd wordt tussen de mbo-instellingen. Het kent echter ook een aantal overeenkomsten. Zo stellen de instellingen doorgaans veel aanbod voor docenten beschikbaar op het gebied van digitalisering. Ook hebben i-coaches een sleutelrol in de totstandkoming van de aansluiting tussen vraag vanuit docenten en het beschikbaar gestelde aanbod. De wijze waarop en de mate waarin docenten hier gebruik van maken is echter doorgaans weinig tot niet geborgd in (HR-) beleid, zoals ontwikkelingsgesprekken met docenten. Ook geven instellingen aan dat niet zozeer het gebrek aan aanbod, maar vooral wet- en regelgeving belemmerend werkt. De AVG wordt bijvoorbeeld als belemmering benoemd om sommige digitale tools in te zetten.
Er zijn ook grote verschillen tussen docenten. Waar docenten die nog wat minder digitaal vaardig zijn nog goed uit de voeten kunnen met het bestaande opleidingsmateriaal, hebben docenten die méér willen maken van afstandsonderwijs behoefte aan complexere vaardigheden, zoals het integreren van digitale tools in klassikale lessen na corona en het kunnen bieden van hybride onderwijs. Daarbij ervaren veel docenten een aantal drempels om echt werk te maken van professionalisering op het gebied van digitalisering, namelijk gebrek aan tijd, gebrek aan waardering en gebrek aan externe kennisdeling.
Het huidige professionaliseringsaanbod
Het merendeel van het benutte aanbod betreft intern ontwikkelde cursussen en trainingen, vaak gericht op het mogelijk maken van afstandsonderwijs. De interne academies spelen daarbij een grote rol en ontwikkelen aanbod waar onder docenten de meeste behoefte is. Net als het interne aanbod bestaat ook het externe aanbod uit relatief veel ‘knoppencursussen’, om docenten bekend te laten raken met bijvoorbeeld Teams en LessonUp. In het externe aanbod is relatief weinig aandacht voor de facilitering en randvoorwaarden rondom docentprofessionalisering en digitalisering. Ook wordt weinig aandacht geschonken aan samenwerking en kennisdeling tussen deelnemers. Wel is de input van docenten een belangrijke bron voor de totstandkoming van het externe aanbod. Ook zijn er bij de ontwikkeling van extern aanbod meer partijen betrokken dan bij de ontwikkeling van het aanbod door de academies van de mbo-instellingen zelf.
Behoefte van docenten
Als het gaat om welk professionaliseringsaanbod in ieder geval de voorlopers onder de docenten meerwaarde toekennen, gaat het om onder andere:
- Gebruik van middelen om tijdens online lessen contact te maken met de studenten en om hun aandacht vast te houden
- Online formatief toetsen
- Creëren van aansprekende filmpjes, animaties en dergelijke
- Inzet van (high-tech) innovaties zoals AR/VR/robots ten behoeve van de beroepspraktijk
Kansen
saMBO-ICT, Kennisnet en de MBO Raad voorzien al deels in de behoefte aan meer zicht op aanbod door dit te bundelen op mbo.lesopafstand.nl. Deze website wordt gewaardeerd door het mbo-veld, maar het zijn echter voornamelijk de i-coaches en opleidingsmanagers die daar gebruik van maken. Kennisdeling binnen de mbo-instelling en tussen mbo-instellingen zou nog meer aandacht mogen krijgen. Verder zijn in het rapport een aantal aanknopingspunten benoemd waar het themateam Docentondersteuning van Doorpakken op digitalisering een rol in kan spelen.
Themateam Docentondersteuning
Binnen het programma Doorpakken op digitalisering heeft het themateam Docentondersteuning als doel om mbo-instellingen te faciliteren en in gezamenlijkheid te komen tot een integrale aanpak op docentprofessionalisering op ict-bekwaamheid. Om dit goed te kunnen doen, wordt er een toolbox voorbereid met daarin handreikingen voor zowel docenten, managers als bestuurders. Denk hierbij aan gespreksstarters voor docententeams om grip te krijgen op de eigen professionalisering of een analyse van bestaande competentieprofielen om het niveau van ict-bekwaamheid binnen een instelling in beeld te kunnen brengen. Naast concrete opleveringen wordt ook kennisdeling tussen instellingen gestimuleerd. Het mbo-landschap kent tal van goede voorbeelden en het is belangrijk dat we van elkaar kunnen leren om te kunnen komen tot flexibel en gepersonaliseerd onderwijs.
Meer weten over het rapport of de infographic?
Wil je meer weten over de activiteiten van het themateam Docentondersteuning en hoe dit onderzoek wordt opgepakt? Neem dan contact op met de aanvoerder Marit Montsanto (m.montsanto@ma-web.nl). Heb je vragen of ben je nieuwsgierig naar de gehanteerde werkwijze of wil je meer informatie over het onderzoek? Neem contact op met Marlies Hiemstra (m.hiemstra@kplusv.nl) of Eva van der Boom (e.vanderboom@kplusv.nl).
