Onderzoekswerkplaats als motor van innovatie bij Deltion
Evalueren, reflecteren, maar vooral delen, delen, delen. Uit de Onderzoekswerkplaats Digitaal Bekwaam van Deltion komen na het eerste jaar concepten, producten, werkprocessen, inzichten en verhalen die de hele organisatie –misschien zelfs het hele beroepsonderwijs- ten goede komen.
Via bijeenkomsten, presentaties en artikelen zoals deze hoopt het team dat de ervaringen en lessen uit de onderzoekswerkplaats doorsijpelen in het onderwijs. ‘Je kunt op zoveel abstractieniveaus leren van zo’n experimentele onderzoekswerkplaats en het draagt allemaal bij aan het bovenliggende doel: professionaliseren op onderzoeks- én digitale vaardigheden.’
Het begint met een fysieke werkplaats
De onderzoekswerkplaats bestaat als begrip op papier, maar is bij Deltion ook een plek waar teams fysiek samenkomen om met hun vragen aan de slag te gaan. En die fysieke plek is belangrijk: ‘We zijn vorig jaar begonnen in een geïmproviseerde ruimte, maar zijn nu op zoek naar een permanentere ‘inspiratieruimte’ binnen Deltion. Een ruimte die aanzet tot onderzoeken en experimenteren, met ideeën en faciliteiten. Deze ruimte is dan niet exclusief voor de onderzoekswerkplaats, maar heeft wel als doel het onderzoekend werken te stimuleren.’ Zegt Marije van Huffelen, onderzoeksbegeleider. Ze is hoopvol over het vinden van zo’n ruimte, nog voor het volgende team aan de slag gaat.
Designteam en projectgroep
In die tijdelijke ruimte begon 12 februari 2024 het eerste designteam onder begeleiding van de projectgroep aan hun onderzoek over het gebruik van AI in travel. Het team kwam tweewekelijks bijeen om de onderzoeksvraag te formuleren, vooronderzoek te doen, te ontwerpen, experimenteren en later in het proces om te evalueren, over te dragen en de opbrengst te delen in de onderwijsteams. Parallel aan dit traject is de projectgroep bezig om het designteam te faciliteren en de resultaten te borgen in de organisatie. Het multidisciplinaire kernteam, bestaande uit Marije en Bram Heerdink (Media Informatie Leren & ICT), Hester Smulders (Onderwijs & Kwaliteit) en Marloes van de Kieft (Deltion Academie), wordt bijgestaan door iXperium Centre of Expertise. Zij geven als ervaren sparringpartner houvast in de structuur, die zij in drie fases zien opgedeeld: vooronderzoek, ontwerpen en experimenteren, overdragen en delen.
‘Dat overdragen gaat over de opbrengsten van het onderzoek,’ ligt Bram toe, ‘maar ook de overdracht van het onderzoekend werken in het onderwijs. Uit de reflectie blijkt dat de onderzoekswerkplaats namelijk vooral impact heeft gemaakt in het onderzoekend vermogen en in het toepassen van de eigen vaardigheden in het curriculum. Wat een van de teamleden opmerkte in deze reflectie is veelzeggend en veelbelovend: ‘we herkennen aannames nu ook bij elkaar en bevragen elkaar er scherp op.’ Dat is de mindset waar Deltion naartoe werkt’, aldus Bram. ‘Teruggaan naar de hypothese, goed voorbereid interview afnemen in het werkveld; dat is de systematiek van het doen van onderzoek dat in de werkwijze slijpt.’
De vruchten plukken
Soms vertelt een plaatje (in dit geval een gevuld canvas in Miro) meer dan duizend woorden. Het team dat in de onderzoekswerkplaats bezig ging met AI in travel heeft het proces en de opbrengsten inzichtelijk gemaakt door hun eigen ‘reis’ visueel te maken. Van deskresearch tot bezoeken bij reisaanbieders, de regels omtrent AI bij Deltion, ontwerpeisen en het doorlopen van alle stappen; alle output is schematisch in beeld gebracht. Ook hier is gekeken naar wat praktisch werkt voor het team. Een lijvig onderzoeksverslag waarin de conclusies verstopt zitten beklijft veel minder en geeft weinig energie. ‘Misschien wel typisch voor het mbo’, merkt Marije op. ‘In een visualisatie kun je heel duidelijk de kaders schetsen en is je voortgang in het proces heel tastbaar, wat motiverend werkt’.
‘De bevindingen uit de onderzoekwerkplaats worden in feite verder opgepikt in de teams zelf’
Vanuit de begeleiding is het logboek van de begeleiding vastgelegd in een andere Miro. Hier staan de prestatie indicatoren vanuit MBO Digitaal die moeten worden vertaald naar de sessies in het designteam. Door deze overzichten over elkaar te leggen kun je constant bijsturen op aanwezigheid, materiaal, criteria en werkwijzen. In je evaluatie van het proces helpt het dat je per sessie kunt terugkijken naar beslissingen en koerswijzigingen. Niet alleen ter verantwoording, maar ook om met het designteam te leren. ‘Werken met Miro is als digitale vaardigheid een mooi bijproduct’, besluit Bram met een knipoog.
De onderzoekswerkplaats als olievlek
Het onderzoeksteam AI in Travel, Leisure & Hospitality hebben enthousiast hun resultaten gepresenteerd aan hun eigen team. Het onderwerp staat nu steevast op de agenda van de teamdagen. ‘Op de laatste teamdag is er zelfs een podcast met studenten opgenomen over AI in het onderwijs’, vertelt Marije enthousiast. ‘De bevindingen uit de onderzoekwerkplaats worden in feite verder opgepikt in de teams zelf, die doorwerking zien we natuurlijk graag.’
‘Het effect is groter dan dat we kunnen meten’
Hoe duurzaam zijn deze opbrengsten? Bram denkt even na en deelt dan zijn overwegingen hardop: ‘We gebruiken de monitor Leren en lesgeven met ICT, maar hoe de resultaten doorsijpelen is niet altijd meetbaar. Gedragsverandering is ook een stukje cultuur en dat is vooral merkbaar. Het effect is groter dan dat we kunnen meten. Als het gaat om onderzoeksvaardigheden zie je dit bijvoorbeeld terug in de manier waarop de teams reflecteren op hun eigen handelen. Concreter zie je de impact in het onderzoekmatig ontwerpen, wat je vervolgens toepast in het onderwijs. Daar zit echt grote winst. Die winst zit ‘m vooral in de onderbouwing; veel ontwerpen die in het onderwijs worden toegepast zijn niet altijd onderzoekmatig onderbouwd. In de onderzoekswerkplaats heb je de tijd om onderwijs te ontwerpen dat aansluit bij het werkveld, wat ook onderwijskundig onderbouwd is. Dit proces doorlopen is in zichzelf een verrijking voor hoe we onderwijs vernieuwen.’
‘Onderzoekend werken gaat niet per se om iedere stap wetenschappelijk onderbouwen’, vult Marije aan, ‘het is praktisch met vragen aan de slag gaan en naar het werkveld communiceren wat je gaat bevragen en waarom. Dat is een ontzettend grote stap in de bewustwording van het toepassen van eigen vaardigheden in het curriculum. Er gaat een wereld open.’