Blog #4 Myrthe Simons: ‘Hoe we ons onderwijs met verbeeldingskracht versterken’
Temidden van alle boeiende sessies op de CVI conferentie op 14 en 15 mei 2025, was het een workshop van SintLucas die bij Myrthe Simons een blijvende indruk achterliet. ‘Juist omdat het ging over iets fundamenteels, dat vaak stilletjes onder druk komt te staan: onze verbeeldingskracht.’
‘Door de overvloed aan beelden en formats online worden studenten sneller beïnvloed dan ze zelf doorhebben’
Een treffend voorbeeld uit de workshop: studenten die bij een opdracht meteen naar Pinterest gaan, op zoek naar inspiratie. Zonder eerst zelf na te denken, beginnen ze te scrollen tussen bestaande beelden. En vaak vissen ze in dezelfde vijver wat leidt tot eindwerken die sterk op elkaar lijken, zonder écht eigenheid.
Wat hier gebeurt, is een vorm van design fixatie: de neiging om vast te houden aan oplossingen die al bestaan. Door de overvloed aan beelden en formats online worden studenten sneller beïnvloed dan ze zelf doorhebben. De ruimte om zelf iets te verbeelden, iets nieuws te bedenken, slibt dicht. Tijdens de workshop werd er stilgestaan bij momenten dat wijzelf vast zitten in design fixatie, voorbeelden van “zo doen we het altijd” of “dit werkt nu eenmaal altijd al goed” kwamen voorbij. Wat mij raakte, is dat verbeeldingskracht geen vast gegeven is. Het is niet een talent dat je wel of niet hebt. Het is iets wat gevoed moet worden. Dat aandacht nodig heeft. En dat niet vanzelf ontstaat als je in een klaslokaal zit of een laptop openklapt. En dat geldt ook voor óns. In het onderwijs werken we met formats, systemen en kaders. Begrijpelijk, nodig ook. Maar we moeten waken dat we daardoor niet zélf vast komen te zitten in bestaande denkpatronen. Ook wij hebben verbeeldingskracht nodig om ruimte te blijven zien, voor vernieuwing, voor maatwerk, voor menselijkheid.
‘We moeten waken dat we in het onderwijs niet zélf vast komen te zitten in bestaande denkpatronen’
Digitalisering is niet per definitie een vijand van creativiteit. Sterker nog, digitale tools kunnen ons enorm helpen om ideeën te verkennen, om flexibel te ontwerpen, om studenten iets te laten beleven dat anders niet mogelijk zou zijn. Maar wát we met die middelen doen, maakt het verschil. Wanneer studenten (of wijzelf) bijvoorbeeld AI gebruiken om snel een oplossing te genereren, zonder eigen denkproces, dan wordt het een vorm van creatieve luiheid. Maar als AI een verlengstuk wordt van een eigen idee, als het ons helpt iets wat we zelf bedacht hebben verder uit te werken of te bevragen, dan wordt het een krachtig hulpmiddel.
De workshop van het SintLucas liet mij inzien hoe belangrijk het is dat we de ruimte voor verbeeldingskracht bewust blijven organiseren. Voor studenten én voor onszelf. Dat kan iets kleins zijn – een andere manier van begeleiden, een verrassende leeromgeving, een nieuwe benadering van een bestaande opdracht. Maar ook iets groters: durven denken buiten het huidige onderwijssysteem, buiten het bestaande curriculum.
‘Verbeeldingskracht moeten we blijven organiseren. Van anders begeleiden tot durven denken buiten onderwijssysteem en curriculum’
In een wereld die versnelt, is het belangrijk dat we blijven oefenen in vertragen. Dat we ruimte blijven maken voor het onbekende, het zoeken, het proberen. Studenten hebben dat nodig, maar wij ook. Ik ben uit Veldhoven vertrokken met het voornemen om daar vaker bewust bij stil te staan. Niet meteen in de actiestand, maar af en toe pas op de plaats zodat er weer ruimte ontstaat om echt iets nieuws te zien.