Trots op XR als bestendigd onderdeel van het curriculum – ‘XR is geen uitstapje’

Rob Hartmann is onderwijskundig leider VISTA college bij een drietal opleidingen gericht op orde, veiligheid en defensie. Hier leiden ze de beveiligers, boa’s, politiemensen, marechaussee en infantristen van de toekomst op. Rob leidt teams van docenten op bij (technologische) innovaties. Steeds staat daarin de vraag centraal: hoe kunnen we lesstof zo aanbieden dat het voor zowel studenten als docenten aantrekkelijk én relevant is? Een gesprek over dromen, beginnen, groeien en delen: “Als mensen een stukje naar het zuiden willen rijden; kom vooral kijken, we hebben alles staan.”

Tekst: Nick Wildschut

Van visie naar VR

“Toen ik drie jaar geleden binnenkwam bij het VISTA college op deze functie was er al een visie op inzet van XR. Men wilde een systeem ontwikkelen dat de student veilig kan voorbereiden op stageperiodes en beter kan voorlichten over het werkveld. Bij geüniformeerde beroepen komt soms gevaar kijken, het is waardevol als je daar ‘droog’ op kunt oefenen. Dit gebeurde al met acteurs, maar dat is erg kostenintensief. We keken naar VR voor uitkomst, maar ook daar zit een kostenplaatje aan. We zijn dus op zoek gegaan naar partners. Die vonden we in eerste instantie dankzij een RIF (Regionaal Investeringsfonds mbo) aanvraag van ROC Landstede, Harderwijk. Ik nam contact op met Landstede: is het een idee als wij meedenken? Daar is toen een vruchtbaar partnerschap ontstaan: ondertussen hebben we een samenwerkingsverband met zes scholen en er zijn nog drie scholen die op het punt staan om aan te sluiten.”

Hoe zit dit samenwerkingsverband er precies uit?

“We besluiten samen welke VR-scenario’s ontwikkeld worden, deze scenario’s zetten we vervolgens in bij de opleidingen voor onze studenten. Participerende scholen betalen naast instapkosten een jaarlijkse fee waarmee bestaande scenario’s worden onderhouden of nieuwe scenario’s worden ontwikkeld. De ideeën voor nieuw materiaal komen uit het kennisplatform van het samenwerkingsverband. Naast het kennisplatform is er ook een regiegroep. Deze regiegroep heeft vooral een controlerende functie en bewaakt daarmee ook de financiën, want elke euro die binnenkomt, dient het onderwijs ten goede te komen.”

Kun je een voorbeeld geven van zo’n ‘scenario’?

“Je komt als boa-student in een virtuele omgeving waar een auto fout geparkeerd staat op een zebrapad. Je stapt erop af en je moet een bekeuring uitdelen, maar de eigenaar van de auto komt net een aangrenzend gebouw uitlopen. Hoe ga je met deze situatie om? Jouw reactie, ongeacht wat deze reactie is, lokt een reactie uit. Je krijgt dus direct feedback op je handelen. Nu nog van een medestudent, maar we willen AI inzetten die jouw taal analyseert en op basis daarvan een reactie geeft. De volgende stap is dat deze AI ook de emotie in je stem kan detecteren om een nog realistischer scenario te schetsen. Verschillende innovaties komen in één scenario samen, de ontwikkelingen gaan razendsnel.”

Wat is er verder nodig in de school?

“Begeleiding en apparatuur. De apparatuur en begeleiding komen samen in een lokaal waar steeds meer mogelijk is en waar steeds meer opleidingen van VISTA hun weg naartoe weten te vinden. We willen de docenten ontzorgen, daarom hebben een XR-instructeur aangenomen die het lokaal beheert. “Ons lokaal wordt nu al veel bezocht door collega’s, ook van buiten VISTA. Zo waren studenten en docenten van de Hogeschool Zuyd al bij ons omdat ze wilden kijken naar ons lokaal. Van elkaar kunnen we leren, er is samenwerking over en weer.”

Wat wil je nog inrichten?

“We hebben een nieuwe onderwijsvisie waarin contextrijk- en gepersonaliseerd leren erg belangrijk zijn. XR-toepassingen lenen zich hier goed voor: Je krijgt als student directe feedback, de context van het beroep is altijd aanwezig in de scenario’s en de lesvorm spreken de student aan. We zijn daarom bezig met een plan voor het VISTA-Innovatiecentrum, waar wat we nu aan XR-innovatie hebben staan wordt ingepast. Andere innovatieve technologieën als drones, 3d-printen en AI-toepassingen krijgen hier ook een plek. Het innovatiecentrum moet een digitale bibliotheekfunctie krijgen voor de organisatie. Voor de XR-toepassingen betekent dit dat ze in hoog tempo breder worden ingezet dan enkel opleidingen orde en veiligheid. Een innovatiecentrum voor alle 11.000 studenten van VISTA college.”

Is de bereidheid om te investeren in innovatie er altijd geweest?

“Iedere innovatie moet vanuit de werkvloer tot stand komen. Als het van boven komt dan gaan de hakken in het zand. In het zuiden van Limburg lagen de studentenaantallen een aantal jaren geleden super hoog. Dan is er ook veel mogelijk. We hebben toen aan de docententeams gevraagd: wat willen jullie? We kregen twee keer innovatiegelden waarmee we de initiële investeringen hebben gedaan om aan die wensen te voldoen. Als management moet je goed luisteren en faciliteren en kun je bij weerstand dus ook de wens teruggeven.

Sinds die jaren waarin de toppen tot de hemel reikten is veel veranderd: studentenaantallen lopen terug, studenten krijgen banen aangeboden zonder dat ze een diploma hebben behaald en de vergrijzing treedt in. Dat betekent wel iets voor onze slagkracht, want bij krimp komt innovatie altijd in het geding. Gelukkig hebben we al veel staan. We zoeken nu vooral aansluiting bij meerdere opleidingen, zodat we de investering kunnen verdelen. Van de nood een deugd maken. Veel samenwerking en veel creativiteit. Ik hoop dat wat wij hier ontwikkelen ook in Groningen gebruikt wordt en dat wij kunnen leren van de innovatie in Groningen. Ik geloof in kennisdeling, ook met partners waarvoor we opleiden, zoals in ons geval Defensie en Politie.”

Hoe meten jullie de leerresultaten met XR?

“Wij zijn aan het kijken naar het big-dataverhaal om resultaten op beleidsniveau te concretiseren, maar je moet hierin voorzichtig opereren, niet in de laatste plaats vanwege AVG-wetgeving. Je moet desalniettemin in elk verzoek aan het college van bestuur kunnen aantonen wat het oplevert. Resultaten zijn gelukkig ook op andere manieren inzichtelijk. We houden bij het opstellen van de begroting rekening met een terugloop in herexamens voor de studenten die wij bedienen/beroepen die wij doceren. De cijfers zijn zodanig dat we er aan de voorkant rekening mee houden, al kunnen we het verband met XR nog niet met data verifiëren.

En dit is nog los van het rendement in zaken die niet in geld uit te drukken zijn. Zijn er studenten die voor ons kiezen omdat wij innovatief zijn? Zijn er studenten die meer plezier hebben in hun opleiding en dus minder snel uitvallen? We krijgen terug dat studenten er plezier in hebben, veel aan hebben en het een goede afwisseling vinden met de reguliere les. En na de initiële investering kan XR in onderhoud meedraaien in het normale ICT-landschap, die kosten vallen mee.”

Wat kun je scholen meegeven die ook iets met XR willen doen?

“Ga als school eerst kijken bij andere scholen. Leer van elkaar. Als mensen een stukje naar het zuiden willen rijden zijn ze bij ons van harte welkom om te komen kijken en leren. We willen graag samenwerken om verder te komen in digitalisering, dus neem gerust contact op. Daarnaast is het belangrijk dat je als initiatiefnemer ondersteunende diensten betrekt, want het gaat hen echt raken. Laat die afdelingen, bijvoorbeeld ICT, ook kijken bij afdelingen van andere scholen die daar ook mee bezig zijn.

Kun je als school de investering niet dragen? Het is ‘t echt waard om je aan te sluiten bij een gezamenlijk initiatief. Ook daar nodig ik scholen graag uit: doe mee met onze club en profiteer van al het moois dat al ontwikkeld is.”

Waar ben je trots op?

“Ik ben blij met wat we hebben staan. We hebben een fijne instructeur staan, we hebben werkende apparatuur en we hebben goede scenario’s die in samenwerking met andere partijen zijn gemaakt. Die scenario’s krijgen constant feedback uit de praktijk en worden daarop aangepast, daar zit een heel onderwijskundig systeem aan vast. We zijn de fase van ‘XR als uitstapje’ voorbij, het wordt nu echt een onderdeel van het curriculum en daar ben ik heel trots op. XR wordt bestendigd in de opleiding, we weten de scenario’s steeds beter te koppelen aan onderwijskundige doelen. Voor de ontwikkeling van nieuwe scenario’s gebruiken we steeds meer de kennis en kunde van de ICT-opleidingen binnen VISTA college. Dit is de eerste stap naar een gesloten systeem voor ontwikkeling, waarvan de resultaten gedeeld worden in samenwerkingsverbanden. Dan is de cirkel rond. Daar willen we naartoe.”