Achter de schermen van het XR Lab: een onderzoekslab in het mbo

Het XR Lab in Hilversum is een laboratorium in de zuivere zin van het woord. Hier werken studenten aan het verwezenlijken van ideeën, aan onderzoek en aan prototypes. Het XR Lab kun je zien als een intern stagebedrijf, waar de meest gemotiveerde studenten in aanmerking komen voor een stageperiode. In gesprek met projectleider Merel Booleman krijgen we een uniek kijkje in een van de meest innovatieve mbo-werkplaatsen van Nederland:

Een onderzoekslaboratorium in het mbo?

‘Zeker, alles wat onze studenten in het XR Lab doen is gebaseerd op onderzoek. Die behoefte leeft ook echt. We zagen vijf jaar geleden dat onderwijs niet genoeg aansloot bij de industrie en dat de industrie het mbo niet goed wist te vinden voor onderzoek. Daar zijn we als autonoom opererende ‘schakel’ tussen gaan zitten. De kennis die wij opdoen, laten we terugvloeien naar het onderwijs en bij de industrie profileren de potentie van mbo-studenten in de onderzoeksfase. Dit doen we met stagiaires, omdat je zo buiten het bestaande schoolsysteem kan opereren en wendbaarder bent.’

Hoe is dit zo ontstaan?

‘Het XR Lab komt voort uit het practoraat ‘het nieuwe kijken’ die met een RIF (Regionaal Investeringsfonds mbo) subsidie is opgezet. Het practoraat richt zich specifiek op innovatie in de media-industrie en in het bijzonder op de ontwikkelingen rondom immersieve media. We noemen het lab een ‘spin-off’, het practoraat bestaat zelf namelijk ook nog.’

En wie zijn jullie opdrachtgevers? Scholen? Bedrijfsleven? Studenten?

‘Dat is heel divers. We zoeken naar thema’s die bij alle partijen leven. Als een bedrijf bij ons komt met een innovatievraag moeten wij aansluiting zien met het onderwijs, willen we hierop ingaan. We zitten hier op het Mediapark en werken bijvoorbeeld veel samen met omroepen. Wij zijn en hebben een doelgroep die zij lastig bereiken: jongeren. Anderzijds benaderen we soms zelf bedrijven bij een thema of vraagstuk wanneer we zien dat zij een maatschappelijk relevante uitdaging hebben. Ook docenten kunnen met een ontwikkelvraag meedraaien in een seniorfunctie.’

Kun je een voorbeeld geven van de wisselwerking met bedrijven?

‘We gaan nu een groot project doen met Virtual Production Studio (Studio XNL), een programma waarmee de gamewereld en filmwereld elkaar ontmoeten. Wij gaan verkennen hoe AI daar een rol in kan spelen. Het bedrijf waarvoor we dit doen wil graag investeren in deze techniek omdat ze commerciële mogelijkheden zien, het onderwijs wil graag aanhaken bij deze innovatie omdat digitale vaardigheden belangrijk zijn voor studenten.’

Een beetje pionieren dus

‘Het liefst wel, maar altijd vanuit een onderzoeksvraag. We maken geen producten, we doen onderzoek. In dat onderzoek bouwen we iets – een prototype at best -, maar het gaat om de kennis die we gedurende het proces vergaren, niet om het product dat er aan het einde ligt.’

Pionieren ligt niet iedereen. Welke studenten komen hier stagelopen?

‘We hebben achttien stagiaires per stageperiode. Ze blijven vijf maanden bij ons, dus één stageperiode. We zijn een talentpool, dus studenten moeten solliciteren. We nemen vooral studenten aan van Mediacollege Amsterdam en Grafisch Lyceum Utrecht, de investeerders in ons lab. We staan soms ook open voor studenten van andere scholen, al moeten we dan wel het vertrouwen hebben dat deze studenten dezelfde kwaliteiten meebrengen.’

Waar selecteren jullie op?

‘We kiezen studenten die excelleren in motivatie en samenwerking. Natuurlijk moeten studenten ook een goed portfolio kunnen overleggen, maar dat is niet leidend. Je komt hier immers om je inhoudelijk te ontwikkelen. We proberen het team goed te balanceren in skills, zodat ze zich aan elkaar kunnen optrekken. Het ontwikkelen van soft skills, zoals samenwerken, zelfsturen, presenteren, staan centraal.’

Dit is niet bij iedere stageplek vanzelfsprekend, toch?

‘In een bedrijf ben je doorgaans meer een radar in het geheel. We vinden het belangrijk dat studenten dit ook ervaren, daarom kun je niet je gehele stageperiode bij ons lopen. Wij ‘vormen’ de stagiair als professional, meer dan we iemand opleiden tot specialist in een bepaalde techniek. We proberen de stagiair een mindset mee te geven onafhankelijk van de technologie; hoe ga je als professional om met nieuwe technologieën? De wereld verandert te snel om studenten enkel te laten aansluiten op technologie die nu relevant is. Comfortabel zijn in vragen stellen, weten welke vragen je moet stellen; dát is wat we hier proberen te leren.’

Kritisch denken dus, iets wat nu nog vaak geassocieerd wordt met het hbo en wo?

‘Kritisch leren denken door iets te maken. Daar zit de mbo-component in. Wij maken, evalueren en sturen bij, terwijl ze op het hbo en wo eerst lang nadenken en dan wat gaan maken. Of besluiten dat ze toch niets gaan maken.’

Daarin kun je elkaar dus aanvullen?

‘We zijn een pilot gestart met Hogeschool van Amsterdam, waarbij we de klant meer businessadvies meegeven dankzij de kennis van de studenten daar. Met de Hogeschool Utrecht werken we juist samen in het creatief proces en conceptontwerp, daar komt een meer abstracte blik beter van pas. Met dit soort samenwerkingen willen we een completer proces bieden aan onze opdrachtgevers. Vaak leveren ze zelf overigens ook een bijdrage, bijvoorbeeld in de vorm van begeleiding of inhuren van externe expertise wanneer dat nodig is. Die wederkerigheid is belangrijk, wij bieden waarde en zien graag dat dit dus ook gewaardeerd wordt.’

Is samenwerking ook de toekomst van het XR lab?

‘Zeker. Ook binnen het mbo. Vanuit het XR Lab is het Consortium Metaverse Werkplaats gestart, een samenwerking met meerdere vakscholen door heel Nederland. We zitten nog in de kwartiermaker fase, maar de bedoeling is om kennis te delen over immersieve technologie (verzamelnaam voor virtual reality, augmented reality en mixed reality) en de toepassing ervan samen met de industrie.’

Wat als scholen zich willen melden bij dit consortium?

‘Dan zijn ze van harte welkom om contact op te nemen door een mail te sturen naar merel@xr-lab.nl.’